ΟΙ ΑΡΧΕΓΟΝΕΣ ΡΙΖΕΣ ΜΑΣ - «Μια έριδα 2.500 χρόνων» (Μέρος 1ο)

Αρχαίο κείμενο

Το παραπάνω κείμενο βρέθηκε χαραγμένο στον ορθοστάτη του θησαυρού των Θηβαίων στους Δελφούς και αναφέρεται στους Θηβαίους δικαστές που κλήθηκαν από Βουμελιταίους (Παλιοχώρι Μαρτίνου) και τους Αλέους (Θεολόγος Μαλεσίνας) για να διευθετήσουν τα σύνορά τους, ενώ τότε δεν παρεμβάλετο η νεότερη Μαλεσίνα.

Οι δικαστές ξεκινούν από έναν τόπο όμορφο χαλαρόν λαπαρόν όπως μας λέει το κείμενο που στην παραλία του υπάρχει και βωμός του Ακροκαλιστίου Διός και βαδίζουν από το σημείο αυτό που βρίσκεται ανατολικά στην θάλασσα του Ευβοϊκού και που πιθανολογούμε ότι είναι ο κόλπος με τα ποταμάκια στο Λαγονήσι όπου σήμερα είναι το ιχθυοτροφείο του Τζαβέ και βόρεια, εκεί ήταν το αγαπημένο μέρος των Μαρτιναίων για ψάρεμα και μάλιστα είχε και χέλια που ψάρευαν με δάδες φωτιάς και οι νεότεροι με λάμπες πετρελαίου και μακριά μαχαίρια (πυροφάνι). Στη συνέχεια οι Θηβαίοι δικαστές διέβησαν, πέρασαν στο εσωτερικό της πευκιάς «διαβάν[των» όπως λέει το κείμενο της Αμ]πιχείας [νάπης την κοιλάδα με πολλά δέντρα που πρέπει να είναι το ρέμα της Σπίθας με τα αιωνόβια δέντρα στις πλευρές Κουτρούλας και της Μονοδένδρας αλλά και κατά μήκος του ρέματος μέχρι Λαγονήσι που το ζήσαμε και εμείς πριν την καταστροφική πυρκαγιά του 2002. Αυτή η κοιλάδα διοχετεύει τα νερά από την Καναπίτσα όπου οι γυναίκες της αρχαίας Βουμελιταίας από Παλιοχώρι του Μαρτίνου αλλά και οι γιαγιάδες μας έπλεναν τα ρούχα στο Λαγονήσι στη θάλασσα.

Δίπλα από την Αμπιχεία νάπη (κοιλάδα) και κατά μήκος είναι η «Θαλασσίνη» οδός κατά το κείμενο, όπως και σήμερα, ο δρόμος Μαρτίνου - Λάρυμνας βαδίζει παράλληλα με το ρέμα της Σπίθας και στον σταυρό (στο εικονοστάσι σήμερα) ο ένας βαδίζει προς Λάρυμνα και ο άλλος προς Λαγονήσι.

Πορευόμενοι οι δικαστές από ανατολάς προς δυσμάς όταν έφθασαν στην κορυφογραμμή της πευκιάς εκεί όπου σήμερα είναι τα σκουπίδια της Μαλεσίνας και λίγο δυτικότερα έχοντας οπτική επαφή προς δεξιά τον κόλπο του Θεολόγου (Αλές και προς αριστερά την Βουμελιταία (Παλιοχώρι Μαρτίνου) στον λόφο στους πρόποδες του βουνού Χερόμες, από αυτό το σημείο οι έφιπποι δικαστές συνοδευόμενοι από γραμματείς και αντιπροσώπους των δύο μεγάλων πόλεων και αφού προηγουμένως είχαν ορκισθεί στους Ολύμπιους θεούς όπως μας λέει ένα άλλο αρχαίο κείμενο που θα δημοσιεύσουμε στο επόμενο τεύχος της εφημερίδας, εξέδωσαν το περίφημο «ΕΡΗ Αλέων τα δε ευώ[νυμα Βουμελιταίων] (ως το κείμενο).

Δηλαδή δεξιά από την κορυφογραμμή της πευκιάς των Αλών και αριστερά των Βουμελιταίων.

Αυτό το πανάρχαιο κείμενο εκτός από την έριδα των 2500 χρόνων καθορίζει και την θέση της Βουμελιταίας ενώ μας λέει ότι βρίσκεται επάνω στα σύνορα με την Βοιωτία απορρίπτοντας έτσι όλες τις άλλες εκδοχές για τη θέση της Βουμελιτέας, ενώ σήμερα το πανεπιστήμιο Αθηνών στον αρχαιολογικό Άτλα του Αιγαίου τοποθετεί την Βουμελιταία με σταυρό και τον αριθμό 195 στο λόφο στο Παλιοχώρι του Μαρτίνου (αυτό θα το αναλύσουμε σε άλλο κεφάλαιο).

Τα σύνορα χαράχθηκαν από τους Θηβαίους δικαστές στην κορυφογραμμή της πευκιάς αλλά η έριδα παρέμεινε, η μεγάλη πόλη των Αλών που είχε ζωή από 5.900 π.Χ. (ευρήματα Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών) καταστράφηκε από τον Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα 86-85 π.Χ. και οι κάτοικοί της εσφάγησαν. Όσοι διεσώθηκαν διασκορπίσθηκαν και έκαναν άλλους οικισμούς όπως στον Άγιο Ανδρέα (παλαιά Μαλεσίνα) και πολύ μετέπειτα αναμειχθέντες με άλλα φύλα ίδρυσαν την σημερινή Μαλεσίνα.

Αυτοί οι νέοι κάτοικοι της Μαλεσίνας διετήρησαν και μάλιστα πιο έντονα τη διχόνοια με τους Μαρτιναίους και μέχρι τον περασμένο αιώνα οι παππούδες μας έδιναν ομηρικές μάχες χωρίς να ήξεραν γιατί μάλωναν. Μαρτιναίοι σπάνια παντρεύονταν Μαλεσιναίες και το αντίθετο.

Σήμερα βέβαια τίποτα δεν έχουμε να χωρίσουμε με τη σύγχρονη Μαλεσίνα αν και τα δημοτικά όρια έχουν μετατεθεί από εκεί που τα χάραξαν οι Θηβαίοι δικαστές. Τα πρώτα σύνορα ήταν Μοναχλάδα - Διασταύρωση Μαλεσίνας κορυφογραμμή Πευκιάς - Μαυρογένι - Πέτρινο στεφάνι - Σπίτι του Ψαρά όπου σήμερα το ιχθυοτροφείο Αλεξίου Μπρεκουλάκη με έξοδο προς την θάλασσα από εκεί μέχρι Λαγονήσι. Σήμερα τα σύνορα είναι Μονοχλάδα - διασταύρωση δρόμου Γοργία με εθνική οδό - Μαυρογένη - Πατ  Μαδ - Σταυρός Κουτρούλας (από σπίτι Ψαρά μέχρι Λαγονήσι παραχωρήθηκαν στην Λάρυμνα) και αργότερα η Μαλεσίνα περιόρισε την Λάρυμνα μέχρι Λαγονήσι - Ιμπλέρμ.

Η σημερινή Πευκιά που ήταν το μήλον της έριδος των αρχαίων είναι μια πυκνά δεντροφυτεμένη πευκόφυτη έκταση και προς την θάλασσα είχε και κέδρους. Οι νεότεροι κάτοικοι της Μαλεσίνας ξεχέρσωσαν το δάσος και άνοιξαν χωράφια προς τα ευώνυμα των Βουμελιταίων και έτσι τους παραχωρήθηκαν εδάφη προς το Μαρτίνο. Σήμερα όμως τα δημοτικά σύνορα δεν έχουν και τόσο σημασία ενώ είναι στην πλήρη αρμοδιότητα του Δασαρχείου και του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ στην αρχαιότητα κάθε πόλη και κράτος είχε τα εδάφη της.

Εδώ θα διακόψουμε και στο επόμενο τεύχος θα αναπτύξουμε τα πιθανά αίτια της διχόνοιας μεταξύ Αλέων και Βουμελιταίων που διαιωνίσθηκε μέχρι τις ημέρες μας, ενώ οι Θηβαίοι δικαστές σε δέκα τρείς ημέρες εξέδωσαν γραπτό πόρισμα για την κρίση:

«Καθώς γέγραπται... συνελθόντες... [εν ημέρα[ις τρισί και δέκα........κρίσις]ς γεγένηται».

Ν. Αθ. Μπάτσος